Γιατί τιμούμε την 28η Οκτωβρίου;

Θα προσπαθήσω να απαντήσω το ερώτημα του τίτλου, για τον λόγο εορτασμού της 28ης/10, κυρίως διότι, στο πλαίσιο της ιστορικής αποδομήσεως, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια τάση υποβαθμίσεως αυτής της επετείου, με προεξάρχοντες τους δημάρχους Αθηνών και Θεσσαλονίκης.

Δεν είναι μοναδική η περίπτωση της 28ης/10, το ίδιο συμβαίνει και με την άλλη μεγάλη επέτειό μας, της 25ης/3. Και εκεί εορτάζουμε την έναρξη του αγώνα, όχι την ευόδωσή του.

Οι επέτειοι, απ’ εναντίας, των Βαλκανικών πολέμων συμπίπτουν με την απελευθέρωση πόλεων/περιοχών, άρα την λήξη ενός αγώνα.

Νομίζω ότι το βασικό στοιχείο στης εθνικές/ιστορικές επετείους που επιλέγουμε να τιμούμε δεν είναι η έναρξη, ή η λήξη μιας προσπάθειας, αλλά η δόξα που συνοδεύει ένα γεγονός και το διαχρονικό μήνυμα που εκπέμπει. Κατ’ αντιστοιχία, δεν θα έπρεπε να τιμούμε τις Θερμοπύλες, διότι εκεί ηττήθημεν, εν τέλει.

Για την επίσκεψη Ερντογάν

Στην πολιτική με ενδιαφέρουν πρωτίστως τα έργα, όχι τα λόγια (για να θυμηθούμε και την ρήση του γέρου Καραμανλή). Τα δε λόγια μπορεί να είναι εντελώς κενά περιεχομένου, στα πλαίσια επικοινωνιακής προβολής, είτε προανάκρουσμα έργων, είτε συνοδευτικά έργων. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις έχουν κάποια σημασία, στην πρώτη απολύτως καμία. 

Η μικρή εισαγωγή για να καταδείξω τον διαφορετικό αντίκτυπο των λόγων του Ερντογάν και των δικών μας. Άλλη βαρύτητα έχει να μιλά - επισήμως πλέον - για αναθεώρηση της συνθήκης της Λωζάνης ο επί κεφαλής του κράτους που συστηματικά αναθεωρεί εν τη πράξει την συνθήκη από την υπογραφή της και έπειτα και άλλη βαρύτητα να μιλούν για κυριαρχικά δικαιώματα οι εκπρόσωποι του κράτους που υπεδέχθη ασμένως την απώλεια εθνικού εδάφους το 1996 (Ίμια) και δεν αποτολμά την επέκταση των χωρικών του υδάτων ούτε στο Ιόνιο! Ο μεν πρώτος λόγος συνάδει με πολιτικές πράξεις/απόπειρες και πρέπει να λαμβάνεται υπ' όψιν, οι δε άλλοι είναι φθηνοί πανηγυρικοί εσωτερικής καταναλώσεως. 

Θεατρικοί προβληματισμοί

[Σχόλιο με αφορμή την θεατρική παράσταση "Επτά επί Θήβας" του Αισχύλου, που παρουσίασε, το θέρος του 2016, το ΚΘΒΕ, σε σκηνοθεσία του Τσέζαρις Γκραουζίνις.]

Προβληματισμοί με αφορμή την "Αντιγόνη"

[Σχόλιο με αφορμή την "Αντιγόνη" του Σοφοκλέους, που παρουσίασε, το θέρος του 2015, το ΔηΠεΘε Βεροίας.]

Η ενδοπανεπιστημιακή σύγκρουση των πολιτισμών

Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω σήμερα (αφού εξασφάλισα άδεια από την εργασία μου) μια άκρως ενδιαφέρουσα ομιλία του καθηγητή Θανάση Οικονόμου για την αποστολή Rosetta και κατ’ επέκταση για τις ευρωπαϊκές προσπάθειες στην εξερεύνηση του διαστήματος. 

Δυστυχώς, κάποιοι άσχετοι με την εκδήλωση και ίσως και με την ίδια την Επιστήμη, παρεισέφρυσαν στον χώρο της εκδήλωσης προς το τέλος της, και ενώ ο ομιλητής απαντούσε σε ερωτήσεις του κοινού, διέκοψαν την εκδήλωση με στερεότυπα συνθήματα και αγενείς εκφράσεις κατά του παρισταμένου πρύτανη κ. Μήτκα. 

Δεν πρόκειται να σχολιάσω τα προφανή, για το πνεύμα του διαλόγου, τον προσήκοντα σεβασμό σε θεσμούς και ομιλητή, την διάκριση των περιστάσεων και πολλά άλλα, αφού ούτως ή άλλως οι φανατικοί των κομματικών φοιτητικών παρατάξεων και οι πάτρωνές τους δεν πρόκειται καν να τα κατανοήσουν. 

Είναι σαφές όμως ότι εδώ και πολλά χρόνια στους πανεπιστημιακούς χώρους λαμβάνει χώρα μία σύγκρουση πολιτισμών (για να αντιγράψω τον Huntigton) ή όπως το έθεσε πολύ εύστοχα κάποιος, σήμερα, πρόκειται για μια αντιπαράθεση «πολιτισμού» και «βαρβαρότητας».  

Η ιστορία των παρελάσεων

Πληθαίνουν οι φωνές, τα τελευταία έτη, όσων εναντιώνονται στην διοργάνωση παρελάσεων (πολιτικών και στρατιωτικών) επί ταις εθνικαίς επετείους.

Το βασικό επιχείρημα των ενισταμένων είναι ότι η μορφή αυτή εορτασμού είναι κατάλοιπο ολοκληρωτικών καθεστώτων ("φασιστικών" είθισται να λένε, αποσιωπώντας τον θεσμικό χαρακτήρα τέτοιων εκδηλώσεων στα κομμουνιστικά καθεστώτα, αλλά ας το παραβλέψουμε αυτό), που δεν αρμόζει σε μία σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία.

Τα ιστορικά τεκμήρια, όμως, τους διαψεύδουν...

Ο "επιτήδειος ουδέτερος"

Η Τουρκία, κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, απετέλεσε μοναδική περίπτωση χώρας, καθώς κατόρθωσε να διατηρήσει την ακεραιότητα και την ουδετερότητά της, παρότι ευρισκόμενη σε νευραλγική γεωγραφική περιοχή.

Την πολιτική της αναλύει στο εξαιρετικό πόνημα "Ο επιτήδειος ουδέτερος" (τίτλος πρωτοτύπου "The evasive neutral" o Frank G. Weber (το βιβλίο κυκλοφορήθηκε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις "Θετίλη").

Ακολουθούν κάποια προσωπικά συμπεράσματα και παρατηρήσεις από την μελέτη του.

Επιστήμη και ιδεολογίες

Είναι πιστοποιημένο γεγονός πως σε περιόδους κρίσης (οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής, ή συνδυασμού των) ο άνθρωπος αναζητά ιδεολογικά στηρίγματα. Ο προβληματισμός μου είναι εάν αυτά τα ιδεολογικά στηρίγματα βοηθούν ουσιαστικά στην καταπολέμηση της κρίσης ή είναι απλώς τονωτικά της ανθρώπινης ψυχολογίας. 

Ανατρέχοντας έναν αιώνα περίπου πίσω, σε απάντησή του στον Γεώργιο Σκληρό, ο Ίων Δραγούμης είχε καίρια επισημάνει την διαφορά μεταξύ επιστήμης [1] και ιδεολογίας, εν προκειμένω κοινωνιολογίας και κοινωνισμού (σοσιαλισμού). Γράφει χαρακτηριστικά: «… Η κοινωνιολογία (sociologie) είναι επιστήμη. Ο κοινωνισμός (socialisme) είναι πόθος. …» [2]

Πολιτική και τεχνολογία

Σε προηγηθέν άρθρο μου («Η δημοκρατία σε μπελάδες») [*] είχα αναφερθεί στο τέλμα του σημερινού πολιτικού συστήματος και στην ανάγκη μετασχηματισμού του με άξονα την δυνατότητα συμμετοχής του συνόλου των πολιτών στην λήψη καίριων αποφάσεων. 

Η ανάγκη για την ενεργό συμμετοχή των πολιτών επιβάλλεται νομίζω από την ολοένα και συχνότερη διάσταση ή και τέλεια αντίθεση απόψεων και στοχεύσεων μεταξύ της κοινωνίας και της «άρχουσας τάξης». Η διαφωνία αυτή, είτε οφείλεται σε έλλειμμα παιδείας του λαού, που τον καθιστά εύπιστο σε δημαγωγικές και καιροσκοπικές αντιλήψεις, είτε σε αδυναμία των πολιτικών να προσαρμόσουν στις ελληνικές ιδιαιτερότητες ξένα πρότυπα, δημιουργεί συν το χρόνω συνθήκες κοινωνικής αναταραχής.

Στο παρόν άρθρο θα αναφερθώ σε πτυχές της τεχνολογίας που μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία για την υποβοήθηση της συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική. 

Πολιτικοί στοχασμοί

Εδώ και καιρό, διαβλέποντας το παρακμιακό αδιέξοδο στο οποίο περιερχόταν σταδιακώς η χώρα μας, ήθελα να καταγράψω κάποιες σκέψεις μου επί των πολιτικών πραγμάτων. Εν τέλει, το έναυσμα μού δόθηκε από την εκλογική αναμέτρηση της 6ης Μαΐου 2012 και το αδιέξοδο που προέκυψε εξ αυτής.