Η σημασία του Rafale για την Ελλάδα

Αναντιρρήτως, η παρελθούσα Τετάρτη 19/1 υπήρξε ιδιαίτερη ημέρα, λόγω της ελεύσεως των 6 πρώτων μαχητικών αεροσκαφών Rafale, τα οποία μαζί με άλλα 18, που έπονται, θα συγκροτήσουν μία πλήρη πολεμική μοίρα (332). 

Ακολούθως, θα προσπαθήσω να αποδείξω την ιστορικότητα αυτής της ημέρας, προσπαθώντας να αναδείξω την ουσία του ζητήματος, αποφλοιώνοντάς την από τις ένθεν κακείθεν υπερβολές, που κυριάρχησαν, τις τελευταίες ημέρες, στον δημόσιο λόγο.

Το θεμελιώδες ερώτημα είναι ποιά η αναμενόμενη συνεισφορά των Rafale στην εθνική άμυνα και αν άξιζε μια τέτοια επένδυση, από απόψεως λόγου κόστους/οφέλους.

Στο αμιγώς τεχνικό/επιχειρησιακό σκέλος τα κύρια πλεονεκτήματα που εισάγει το Rafale είναι τα εξής:

• Εμβέλεια και μεταφορική ικανότητα ώστε να μπορούν να διεξαχθούν με αξιώσεις εκτεταμένες αεροπορικές επιχειρήσεις στην περιοχή Α. Μεσογείου και Κύπρου, με βάση εξορμήσεως την Κρήτη.
• Καταλυτική υπεροχή στον εναέριο αγώνα πέραν του ορίζοντος (πάλι κύριο πεδίο σχετικής δράσεως αναμένεται η Α. Μεσόγειος) λόγω του βλήματος Meteor (η χρήση αυλοωθητήρος για την προώθησή του συντελεί σε πολύ μεγάλη ζώνη μη διαφυγής, NEZ) και MICA (που επιτρέπει βολή "over-the-shoulder", με κλειστό ραντάρ, βοηθώντας τον φορέα να αποκρύψει την παρουσία του).

Ωστόσο, όπως ήμουν καθησυχαστικός στον πανικό που είχε κυριεύσει πολλούς, όταν η Τουρκία επρόκειτο να παραλαμβάνει τα 24 δικά της F35, δεν αιθεροβατώ, λόγω των δικών μας 24 Rafale. Μην παραβλέπουμε ότι, για τα δεδομένα του ΝΑΤΟ, απαιτείται σημαντικό χρονικό διάστημα (σε κλίμακα ετών) από την αρχική ένταξη αεροσκαφών σε μια πολεμική μοίρα έως αυτή να θεωρηθεί "πλήρως επιχειρησιακή" (FOC), να αφομοιώσει, δηλαδή, σε επαρκή βαθμό εκπαίδευση και τακτικές. Και με βάση το χρονοδιάγραμμα παραδόσεων, ο ελάχιστος προβλεπόμενος από το ΝΑΤΟ αριθμός αεροσκαφών μοίρας (18) δεν αναμένεται να συμπληρωθεί πριν το τέλος του 2023. Για τα δε 6 συμπληρωματικά δεν έχει υπογραφεί ακόμη η σχετική σύμβαση, ώστε να υπάρχει δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα.

Επομένως, η άμεση επίδραση των 6 λειτουργικών σήμερα Rafale στο ελληνοτουρκικό ισοζύγιο ισχύος εκτιμώ πως είναι ασήμαντη. Ακόμη και η πλήρης μοίρα των 24 μονάδων φρονώ πως αποτελεί μικρή ποσότητα, ώστε να γείρει την πλάστιγγα σε μεγάλο βαθμό (μην λησμονούμε την ρήση του Στάλιν, ότι "η ποσότητα έχει την δική της ποιότητα"), στο προσεχές μέλλον. Υπάρχουν πολλοί περισσότεροι και σημαντικότεροι παράγοντες που καθορίζουν την ισορροπία ισχύος.

Θα καταφύγω, στο σημείο αυτό, σε έναν απλούστερο παραλληλισμό με τον κλάδο των Η/Υ και του προγραμματισμού. Σε τί βαθμό συνεπάγεται βελτίωση στην παραγωγή έργου μιας ομάδος προγραμματιστών η αναβάθμιση των Η/Υ τους; Και πόσο θα βάρυνε στην εκτίμησή μας για την ποιοτική σύγκριση δύο ανταγωνιστικών ομάδων προγραμματιστών η διαφορά του υλικού των Η/Υ τους; Προφανώς ισχύει στην περίπτωση αυτή η λαϊκή παροιμία "τα ράσα δεν κάνουν τον παπά". Το καλύτερο υλικό θα μπορούσε να βοηθήσει μια ομάδα να παράγει καλύτερο και ταχύτερο έργο, μόνον εάν συνέτρεχαν εκ των προτέρων κάποιες προϋποθέσεις ώστε να εκμεταλλευθεί το τεχνολογικό άλμα (π.χ. επιστημονική επάρκεια, αποτελεσματική δομή, κλπ), σε καμία περίπτωση, όμως, το υλικό από μόνο του δεν επαρκεί για την αυτόματη αναβάθμιση της ποιότητος έργου.

Το ίδιο ακριβώς ισχύει και στον στρατιωτικό τομέα. Η λογική της συγκρίσεως βάσει καταλόγων αγορών είναι παιδιάστικη προσέγγιση, τύπου καρτών "σούπερ-ατού"! Σημασία δεν έχει πόσα αεροπλάνα έχει αγοράσει μια χώρα, αλλά πόσα μπορεί να έχει διαθέσιμα ανά πάσα χρονική στιγμή (υποδομή υποστηρίξεως/συντηρήσεως), για πόση χρονική διάρκεια επιχειρήσεων μπορεί να τα χρησιμοποιήσει (επάρκεια ανταλλακτικών, όπλων), με τί ρυθμό μπορούν να συμμετάσχουν σε επιχειρήσεις (επάρκεια πληρωμάτων) και τί τακτικές/δόγματα θα εφαρμόσουν (εκπαίδευση και ποιότητα προσωπικού). 

Και τα ανωτέρω περιορίζονται μόνο στην διάσταση αξιοποιήσεως του πολεμικού υλικού, χωρίς, δηλαδή, να υπεισέλθουμε σε άλλους παράγοντες ισχύος, όπως το ηθικό, η αποτελεσματική διοίκηση, η συλλογή και ανάλυση πληροφοριών, με βασικότερο όλων την εκπεφρασμένη βούληση (πολιτική και κοινωνική) να μην διστάσεις να χρησιμοποιήσεις τα όπλα σου. Επί παραδείγματι, η θεληματική απάντηση Μητσοτάκη στον Trump "δεν θα χάσουμε", προ της ελληνοτουρκικής κρίσεως του 2020, ήταν πολύ σημαντικότερη από το να διέθετε ο πρώην πρωθυπουργός του "ευχαριστούμε την κυβέρνηση των ΗΠΑ" 100 Rafale και 100 F35!

Αλλά όλες αυτές οι παράμετροι που προανέφερα δεν συνεγείρουν το θυμικό του κοινού, ενώ απαιτούν και αναλυτική νοητική επεξεργασία, προσόν - μάλλον - δυσεύρετο στις μέρες μας... Παρά ταύτα, εξηγούν πολλά ιστορικά "παράδοξα", ανερμήνευτα από την λογική της συγκριτικής ισχύος των αντιπάλων στα χαρτιά, όπως η ήττα της Ιταλίας από την Ελλάδα το 1940, ή η απαγκίστρωση των ΗΠΑ από το Βιετνάμ, ή η απραξία της Ελλάδος έναντι της Τουρκίας το 1974, κλπ.

Όλα τα μετριοπαθή προλεχθέντα, ωστόσο, δεν συνηγορούν - άχρι στιγμής - στην αρχική μου δήλωση για χαρακτηρισμό της ημέρας αφίξεως των πρώτων Rafale ως "ιστορικής". Ας εξετάσουμε λοιπόν και κάποια πρόσθετα σημειολογικά χαρακτηριστικά.

1. Τα Rafale δεν είναι μια απλή εξοπλιστική προμήθεια, αλλά ένα ορόσημο, που σηματοδοτεί το τέλος των ελληνικών ψευδαισθήσεων έναντι της Τουρκίας και την επαναφορά μας σε δυναμική αντιμετώπισή της. Η Ελλάδα προέβη από το 2002-2003 (εποχή της συμφωνίας του Ελσίνκι) σε έναν άτυπο αυτοαφοπλισμό (με μοναδική εξαίρεση την συμπληρωματική παραγγελία 30 F16, το 2005, ουδέν νέο οπλικό σύστημα αιτηθήκαμε, έως τώρα, χωρίς ωστόσο να καταμετρώ τις ελάχιστες ενεργοποιήσεις συμβάσεων προαιρέσεως), υιοθετώντας μια πολιτική εξευμενισμού της Τουρκίας και εναποθέτοντας τις ελπίδες της για εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων στην ΕΕ. Μάλιστα, όχι μόνο δεν γίνονταν νέες προμήθειες πολεμικού υλικού, αλλά, μετά το 2011, οι μειωμένοι αναπτυξιακοί προϋπολογισμοί του ΥπΕθΑ, οδήγησαν σταδιακώς στην απαξίωση πολλών ήδη υπηρετούντων οπλικών συστημάτων, λόγω ελλείψεως ανταλλακτικών (συνέβαλε στην δυσκολία συντηρήσεως και η πανσπερμία υλικού). Για του λόγου το αληθές, παραπέμπω σε σχετικό πίνακα με στοιχεία της ΓΔΑΕΕ.
2. Είναι η πρώτη φορά μετά το 2ο μισό της δεκαετίας του '70 και τις παραλαβές F4 (η πρώτη χώρα του ΝΑΤΟ, μετά τις ΗΠΑ και σχεδόν παραλλήλως με το Ισραήλ), Α7 (η μόνη χώρα, εκτός ΗΠΑ) και Mirage-F1, που η Ελλάδα ανακτά την πρωτοβουλία των κινήσεων από την Τουρκία στους αεροπορικούς εξοπλισμούς. Στο μεσοδιάστημα, απλώς προσπαθούσαμε σπασμωδικώς να καλύψουμε το χάσμα από τις τουρκικές κινήσεις.
   
3. Το Rafale είναι - κατά την γνώμη μου - το καλύτερο "δυτικό" μαχητικό αεροσκάφος αυτήν την στιγμή (εξαιρώ από την σύγκριση το F22, που δεν παράγεται, πλέον, αλλά και δεν θα εξαγόταν ποτέ και το F35, που τελεί ακόμη σε φάση αναπτύξεως και δεν ξέρουμε πώς και πότε θα καταλήξει, εν πλήρει παραγωγή). Η υπεροχή του Rafale έναντι ανταγωνιστικών σχεδιάσεων είναι αδιαμφισβήτητη, σε πτητικά χαρακτηριστικά (αεροδυναμική συμπεριφορά, εμβέλεια, μεταφορική ικανότητα), σε ποικιλία αποστολών που δύναται να φέρει εις πέρας (ίσως το πρότυπο του αεροσκάφους πολλαπλών ρόλων), σε ηλεκτρονικό εξοπλισμό (το ραντάρ του, χωρίς να είναι κάτι "εξωτικό", ευρίσκεται στην αιχμή της τεχνολογίας, ενώ φέρει και το προηγμένο ολοκληρωμένο σύστημα ηλ. πολέμου SPECTRA) και σε συμβατά όπλα (μεγάλο πλεονέκτημα, μοναδικό στο "δυτικό" οπλοστάσιο Α/Α μάχης πέραν του ορίζοντος οι MICA-IR και Meteor). Του δίνω μικρό προβάδισμα έναντι F18E/F και F15EX, λόγω νεωτέρας σχεδιάσεως. Η απόκτησή του υποδηλοί την είσοδο της ΠΑ σε μια νέα τεχνολογική εποχή.
4. Προοιωνίζεται θετικές εξελίξεις στο μέλλον. Μπορεί τα 6 αεροσκάφη να είναι ασήμαντα και τα 24 λίγα, αλλά τέθηκαν τα θεμέλια για μια νέα περίοδο στην ελληνική αεροπορική ισχύ, που θα παγιωθεί είτε με την αύξηση των Rafale, είτε με την απόκτηση του F35, είτε με αμφότερες τις επιλογές. Και το κυριότερο (σε συνδυασμό με το 1ο σημείο), η Τουρκία φαντάζει αδύναμη, σήμερα, να παρακολουθήσει αυτές τις εξελίξεις εξ αιτίας προβλημάτων στην οικονομία της και επαμφοτεριζουσών πολιτικών της επιλογών, που την έχουν αποξενώσει από την "Δύση", από την οποία εξαρτάται πλήρως, ακόμη, ως προς την υψηλή τεχνολογία.
5. Σε αντίθεση με ύποπτες και πρόχειρες συμβάσεις του παρελθόντος, η σύμβαση αγοράς των Rafale υπήρξε υποδειγματική από κάθε άποψη. Και το κόστος ήταν συγκρατημένο και η συμφωνία ήταν πλήρης, περιλαμβάνοντας αεροσκάφη, οπλισμό και υποστήριξη. Η δε ολοκλήρωσή της σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα ήταν ένας άθλος και ίσως παγκόσμιο ρεκόρ στην κατηγορία! Και μόνο αυτή η άοκνη υπερπροσπάθεια ανθρώπων του κρατικού μηχανισμού άξιζε να προβληθεί, ως παράδειγμα προς μίμηση.
   

Συμπερασματικώς, δεν είναι η επιχειρησιακή αξία των 6 αεροσκαφών, καθ' εαυτήν, η αιτία πανεθνικής ευφορίας, αλλά οι ευοίωνες παρακαταθήκες που εγγράφει για το εγγύς και απώτερο μέλλον.

Ως προς την κριτική επί της τελετής.

• Και η πανηγυρική υποδοχή και ο αγιασμός (*), ακόμη και η πολιτική εκμετάλλευση αποτελούν πάγιες σταθερές σε κάθε ανάλογη περίσταση. Απλώς δεν υπήρχαν παλαιότερα τα ΜΚΔ, ώστε να θεωρούμε εαυτούς ειδήμονες επί παντός επιστητού και τιμητές των πάντων...
• Λησμονούμε ότι η - υποτιθέμενη - υπερπροβολή του Rafale δεν είχε μόνον εγχωρίους αποδέκτες... Τί καλύτερος τρόπος για μια ψυχολογική επιχείρηση αναπτερώσεως του δικού μας και καταρρακώσεως του ηθικού του αντιπάλου; Ειδικότερα όταν οι Τούρκοι συστηματικώς διαφημίζουν ως υπερόπλα ακόμη και τις μακέτες τους (δυστυχώς, με πολλούς δικούς μας "χρησίμους ηλιθίους" να αναπαράγουν αφελώς τους ισχυρισμούς τους...).
  

Το καταληκτήριο σκέλος του σχολιασμού μου αφορά το κόστος της συμβάσεως (~2,3 δις €) και το εντελώς ηλίθιο (όταν δεν είναι ιδιοτελές...) σκεπτικό ότι τα χρήματα αυτά πρέπει να επενδύονται σε... "ειρηνικότερους" σκοπούς.

• Όπως ένα οίκημα χρειάζεται και υδραυλική και ηλεκτρολογική εγκαταστάσεις και πόρτα, αλλιώς δεν μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένο και κατοικήσιμο, ομοίως και ένα κράτος χρειάζεται να επενδύει και στις ένοπλες δυνάμεις και στην εκπαίδευση και στην υγεία και σε πλείστους άλλους τομείς. Η υστέρηση ενός τομέα δεν συνεπάγεται ωφέλεια για τους υπολοίπους, αλλά πλήγμα στο όλον σύστημα. Και το όλον είναι σημαντικότερο από τις επί μέρους μονάδες του, όπως τεκμηρίωσε και ο μέγας Θουκυδίδης στο βιβλίο Β, στίχο 60.2: "ἐγὼ γὰρ ἡγοῦμαι πόλιν πλείω ξύμπασαν ὀρθουμένην ὠφελεῖν τοὺς ἰδιώτας ἢ καθ᾽ ἕκαστον τῶν πολιτῶν εὐπραγοῦσαν, ἁθρόαν δὲ σφαλλομένην" (κατ' αναλογίαν παράδειγμα).
• Είναι περίεργο ότι η ευαισθησία για κατασπατάληση δημοσίων πόρων εμφανίζεται μόνο όταν πρόκειται για εξοπλιστικές δαπάνες, αλλά ποτέ για αναποτελεσματικούς δημοσίους οργανισμούς, υπεραρίθμους και ακαταλλήλους δημοσίους υπαλλήλους, ή συστηματικές και ατιμώρητες καταστροφές δημοσίας περιουσίας. Ιδεοληψία ή σκοπιμότητα;
• Αν δεν παρασυρθούμε από το απολύτως υψηλό κόστος της εν λόγω εξοπλιστικής δαπάνης, αλλά το εξετάσουμε συγκριτικώς με άλλα δημόσια έξοδα, αυτή θα προκύψει μάλλον αμελητέα ποσότητα. Η συνταξιοδοτική δαπάνη του δημοσίου, για το 2021, ανήλθε σε 27,8 δις €, ήτοι τα 18 Rafale με τα όπλα τους κόστισαν περίπου όσο μια μηνιαία καταβολή συντάξεων!!! Αν, μάλιστα, αντί να περιφρονούμε τους εξοπλισμούς, φροντίζαμε και για εγχώρια συμμετοχή σε παραγωγή και έρευνα/ανάπτυξη, θα μπορούσαμε να έχουμε και άλλα παράλληλα οφέλη από αυτούς!
  

Εν κατακλείδι, αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα από εμάς (πολίτες και πολιτικούς) δεν είναι μεμψιμοιρία και διαμαρτυρίες, αλλά διαρκή αγώνα, ώστε μια τέτοια επένδυση να μην απαξιωθεί (όπως έχει συμβεί με τόσες άλλες, στο παρελθόν), παρά να καρποφορήσει. Η αξία και αναγκαιότητα του αμυντικού μας μηχανισμού θα έπρεπε να είναι αυτονόητη. Η παραμέλησή του δεν οφείλεται, στην πραγματικότητα, σε υψηλά κόστη (πάντοτε εν συγκρίσει με άλλους τομείς), αλλά στην δυσκολία των απαιτήσεων καλού σχεδιασμού/προγραμματισμού και στην μακροπρόθεσμη απόδοση των επενδύσεων εκεί, γεγονός αποτρεπτικό για όσους ταγούς εξακολουθούν να προτάσσουν την μικροπολιτική και το κομματικό συμφέρον. Και εδώ έγκειται το μεγάλο στοίχημα για όλους μας, να εκμεταλλευτούμε στιγμές εθνικής ανατάσεως, όπως αυτήν με τα Rafale, για μόνιμη αλλαγή της κακής μας νοοτροπίας.

Και τί καλύτερη παραίνεση προς την κατεύθυνση αυτήν από την συγκινητική φράση-όρκο του πιλότου "Ελλάδα, θα φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών σου" (όρα παράρτημα Β). Η οποία με οδήγησε, συνειρμικώς, στην ρήση των Λακεδαιμονίων εφήβων "ἄμμες δὲ γ’ ἐσόμεθα πολλῶ κάρρονες"!

Καλορίζικοι, λοιπόν, οι νέοι... "Ιέρακες" και εύχομαι αιέν και πανταχού υψικράτορες!

 

(*) Για την σημασία του αγιασμού και της θρησκευτικής ευλογίας των όπλων στην ψυχοσύνθεση και το ηθικό των πολεμιστών (διότι τέτοιοι είναι και οι πιλότοι μας) έγραψε ένα εξαιρετικό κείμενο στην "Καθημερινή" ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, επί του οποίου δεν έχω να προσθέσω ούτε κεραία!

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

Α. Προσωπικές φωτογραφικές λήψεις από την τελετή υποδοχής στην 114ΠΜ (Τανάγρα)

12:32

Πρώτη εμφάνιση του μεικτού σχηματισμού (Rafale+M2000), εξερχομένου από τα νέφη.

12:32

O μεικτός σχηματισμός συνεχίζει την ΔΒΔ πορεία του, με το όρος Όλυμπος Ευβοίας στο βάθος.

 

12:32

Διέλευση του μεικτού σχηματισμού άνωθεν Τανάγρας, με το όρος Κανδήλιον Ευβοίας στο βάθος.

12:38

Διέλευση αμιγούς σχηματισμού Rafale άνωθεν Τανάγρας, με την Χαλκίδα στο βάθος.

12:38

Έναρξη του break του αμιγούς σχηματισμού Rafale άνωθεν πέρατος διαδρόμου 28, Τανάγρας.

12:43

Το πρώτο Rafale του σχηματισμού που προσγειώθηκε (412), μόλις εγγίζει τον διάδρομο 28.

12:43

Η στιγμή που και ο ριναίος τροχός του 412 εφάπτεται με το έδαφος.

12:48

Το τελετουργικό της υδάτινης αψίδος, με όλα τα Rafale προσγειωμένα και συγκεντρωμένα.

Β. Καταγραφή της συνομιλίας πύργου ελέγχου Τανάγρας με τον αρχηγό σχηματισμού

Αρχείο ήχου

Απομαγνητοφώνηση:

- Τανάγρα, [...] "Γεράκι Red".
- "Γεράκι Red", η Τανάγρα, προβείτε.
- Καλημέρα σας, 10, ανατολικά, 2000 πόδια, οδηγίες για την φωλιά μας.
- "Γεράκι Red", καλωσορίσατε στο σπίτι σας, καλές προσγειώσεις, πάντα με ασφάλεια. Αναφέρατε άνωθεν, διάδρομος σε χρήση 28 κεντρικός, 1032.
- Ευχαριστούμε, 28, 1032, θα αναφέρουμε άνωθεν.
- Τανάγρα, τα νέα "γεράκια" προσεγγίζουν την 332 και ανοίγουν τα φτερά τους. Ελλάδα, θα φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών σου. Η 332 Μοίρα πετά στο μέλλον.

Γ. Σταχυολογημένο από το διαδίκτυο υλικό

• Απογείωση από το αεροδρόμιο Iskres της Γαλλίας, στις 10:26, ώρα Ελλάδος
• Εντός FIR Αθηνών, άνωθεν Λευκάδος 
• Υπέρπτηση Ακροπόλεως Αθηνών
  
• Τηλεοπτική κάλυψη τελετής παραλαβής (ΕΡΤ)
• Συρραφή εναερίων λήψεων κατά την πτήση (βίντεο)
• Στιγμιότυπα εναερίων λήψεων κατά την πτήση (φωτογραφίες)