Σε προηγηθέν άρθρο μου («Η δημοκρατία σε μπελάδες») [*] είχα αναφερθεί στο τέλμα του σημερινού πολιτικού συστήματος και στην ανάγκη μετασχηματισμού του με άξονα την δυνατότητα συμμετοχής του συνόλου των πολιτών στην λήψη καίριων αποφάσεων.
Η ανάγκη για την ενεργό συμμετοχή των πολιτών επιβάλλεται νομίζω από την ολοένα και συχνότερη διάσταση ή και τέλεια αντίθεση απόψεων και στοχεύσεων μεταξύ της κοινωνίας και της «άρχουσας τάξης». Η διαφωνία αυτή, είτε οφείλεται σε έλλειμμα παιδείας του λαού, που τον καθιστά εύπιστο σε δημαγωγικές και καιροσκοπικές αντιλήψεις, είτε σε αδυναμία των πολιτικών να προσαρμόσουν στις ελληνικές ιδιαιτερότητες ξένα πρότυπα, δημιουργεί συν το χρόνω συνθήκες κοινωνικής αναταραχής.
Στο παρόν άρθρο θα αναφερθώ σε πτυχές της τεχνολογίας που μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία για την υποβοήθηση της συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική.
Η βασική συνεισφορά της τεχνολογίας ήταν η κατάργηση του μονοπωλίου της πληροφόρησης. Η εμφάνιση των ιστολογίων (blogs), η ραγδαία ανάπτυξη των τεχνολογιών ιστού (web) και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίδουν πλέον την ευκαιρία στον οποιονδήποτε να εκφέρει άποψη και να διαδώσει πληροφορίες παρακάμπτοντας έτσι τους παραδοσιακούς (και συνήθως ελεγχόμενους) διαύλους επικοινωνίας (εφημερίδες, τηλεοπτικά/ραδιοφωνικά μέσα).
Μάλιστα, η χαοτική δομή του διαδικτύου καθιστά πολύ δύσκολη έως αδύνατη την χειραγώγηση της διαδικτυακής διακίνησης ιδεών, παρά τις προσπάθειες κρατών προς αυτήν την κατεύθυνση (Τουρκία, Κίνα). Αυτή η απουσία ελέγχου έχει όμως και αρνητικές επιπτώσεις, όπως η εκτεταμένη παραπληροφόρηση ή η συκοφάντηση.
Η μεγάλη ωστόσο πρόκληση (και τεχνολογική και πολιτική) θα ήταν η δυνατότητα εκμετάλλευσης της τεχνολογίας προς την κατεύθυνση της καθολικής συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Είναι εύλογο αυτή η συμμετοχή να περιορίζεται στο δημοψήφισμα και όχι στην διαβούλευση. Η τελευταία είναι χρονοβόρα διαδικασία και περιπλέκεται εκθετικά με την αύξηση του αριθμού των συμμετεχόντων. Θα μπορούσε να ισχύσει εν τούτοις σε τοπικές κοινωνίες.
Η τεχνολογία θα έχει καθοριστική επίδραση στην συχνότητα πραγματοποίησης δημοψηφισμάτων, καθώς η «παραδοσιακή» μέθοδος της κάλπης είναι και κοστοβόρα και χρονοβόρα. Αντιθέτως το κόστος της τεχνολογικής υποδομής για την ηλεκτρονική ψηφοφορία θα καταβληθεί κυρίως άπαξ και κλάσμα της αρχικής δαπάνης θα χρειαστεί για την συντήρηση – αναβάθμιση της υποδομής. Θα επιτρέψει όμως την συχνότατη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων, την ταχύτατη εξαγωγή αποτελεσμάτων και ακόμη την ψήφο αποδήμων ή κωλυομένων.
Η κυριότερη παράμετρος, ωστόσο, της εισόδου στον πολιτικό μας βίο της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας είναι η μυστικότητα της ψήφου. Σε πληροφοριακά συστήματα διαχείρισης ψήφων έχουμε να επιλέξουμε μεταξύ της «αρχής της ανωνυμίας» και της «αρχής της αξιοπιστίας». Στην πρώτη περίπτωση διασφαλίζεται η ανωνυμία του συμμετέχοντος, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο της πολλαπλής συμμετοχής κάποιου, η οποία και επιφέρει αλλοίωση του αποτελέσματος. Στην δεύτερη περίπτωση η συμμετοχή κάποιου επαληθεύεται με την χρήση προσωπικών στοιχείων (π.χ. κωδικός), αλλά πλέον είναι δυνατή και η καταγραφή των επιλογών του. Η τεχνική δυνατότητα για ένα σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας που να μην τηρεί ιστορικό των επιλογών των ψηφοφόρων είναι υπαρκτή, αλλά ποιός μπορεί να πείσει τον πάντοτε λάτρη των συνωμοσιολογικών θεωριών Έλληνα πώς η ψήφος του παραμένει μυστική;
Εν κατακλείδι, βλέπουμε πως η χρήση της τεχνολογίας (για πολιτικούς σκοπούς) δεν είναι πανάκεια. Προσφέρει νέες προοπτικές, προσφέρει λύσεις, αλλά δημιουργεί και νέου τύπου προβλήματα. Επομένως η τεχνολογία αφ’ εαυτής δεν μπορεί να εξασφαλίσει την αναβάθμιση του πολιτικού μας συστήματος. Απαιτείται πρωτίστως επαναπροσδιορισμός της σχέσης κράτους – πολιτών, με έναν νέο τύπο κράτους που θα χαρακτηρίζεται από αξιοπιστία, σοβαρότητα και σεβασμό στους πολίτες του, αλλά και έναν νέο τύπο πολίτη, επαρκώς ενημερωμένο και καταλλήλως πεπαιδευμένο. Είθε!
ΥΓ: Αναφορικά με την μυστικότητα της ψήφου, παρατηρώ ότι είναι ένα μέτρο που συντελεί στην ανευθυνότητα και την υποκρισία, καθώς κάποιος μπορεί να ψηφίζει με γνώμονα την προσωπική του εξυπηρέτηση, αλλά να δημοσιολογεί σε εντελώς διαφορετική βάση. Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι τα κόμματα που ήταν πρώτα σε ψήφους αντιμετώπιζαν συνεχώς και την μεγαλύτερη (λεκτική) μήνη των ψηφοφόρων; Αντιθέτως, φανερή ψήφος συνεπάγεται και ανάληψη των ευθυνών της επιλογής μας.
[*] Πρόκειται για σύνοψη του κειμένου «Πολιτικοί στοχασμοί», του παρόντος ιστολογίου, που είχε δημοσιευθεί, όπως και το παρόν κείμενο στο PROPOLITIX.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δεν επιτρέπονται νέα σχόλια.