Πολιτεύματα και η ιδιάζουσα περίπτωση της Κίνας

Διάβασα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Ευαγγέλου Κοροβίνη για το ιδιάζον πολιτικό καθεστώς της Κίνας, υπό το πρίσμα της εξελίξεως των θεωριών του Engels και του Marx (με εκτενή εισαγωγή σε αυτές).

Επί του πρακτέου, καταλήγει σε μια "προκλητική" θέση, ότι ένα ανελεύθερο καθεστώς, όπως της Κίνας, αλλά με έμφαση στην αξιοκρατική επιλογή των στελεχών του κρατικού μηχανισμού, μπορεί να είναι καλύτερος υπερασπιστής των συμφερόντων του συνόλου, από ένα αντιπροσωπευτικό "δυτικού" τύπου, όπου η παρέμβαση των ισχυρών του πλούτου και των ΜΜΕ μπορεί να το εκφυλίσει σε "ολιγαρχία του πλούτου".

Η εν γένει συλλογιστική παραπέμπει ευθέως στην θεωρία του Αριστοτέλους περί "ορθών" και "ημαρτημένων" εκδοχών ενός πολιτεύματος ["Πολιτικά", Βιβλίο Γ΄, 1279α17-1279β10], κατά την οποία ένα πολίτευμα κρίνεται όχι βάσει των εξωτερικών γνωρισμάτων του (ποιός ασκεί εξουσία), αλλά της πρακτικής εφαρμογής του (πώς και υπέρ ποίου ασκείται η εξουσία). [1]

Mazower, Θεσσαλονίκη και ιδεολογικοποίηση της ιστορίας

Η πρόσφατη (24/01/2025) βράβευση του ιστορικού Mark Mazower από τον Δήμο Θεσσαλονίκης μπορεί να ήταν ομόφωνη, σε επίπεδο δημοτικού συμβουλίου, αλλά ήγειρε ενστάσεις από εκτός δημοτικής αρχής προσωπικότητες.

Η εμβληματικότερη αντίδραση ίσως προήλθε από τον εμβριθή μελετητή της τοπικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης, Ευάγγελο Χεκίμογλου, ο οποίος - δικαίως - διερωτήθηκε γιατί ο Δήμος δεν τιμά ανθρώπους της πόλεως, που έχουν αφιερώσει την ζωή τους στην μελέτη της ιστορίας της, αλλά προτιμά ξένους, με αμφιλεγόμενη οπτική για το παρελθόν της.

Η επιστημονική και εμπεριστατωμένη κριτική του κ. Χεκίμογλου στο βιβλίο του Mazower "Θεσσαλονίκη, η πόλη των φαντασμάτων" είχε δημσιευθεί το 2013, εστιάζοντας στο ζήτημα των εξισλαμισμών του 15ου αιώνος. [*]

Με αφορμή τα ανωτέρω κοινοποίησα στις "Ανιχνεύσεις" ένα παλαιότερο (του 2016) μήνυμα ηλ. ταχυδρομείου σε φίλους, με έναν σύντομο σχολιασμό του βιβλίου του Mazower, το οποίο ανεδημοσιεύθη και παρατίθεται ακολούθως.

Υποκειμενικότητα & Οικονομία

Ίσως ο τίτλος του κειμένου να φαντάζει παράδοξος, δεδομένου ότι η οικονομία συνήθως σχετίζεται με μετρήσιμους δείκτες, αλλά μια πρόσφατη δημοσίευση της EuroStat μού καλλιέργησε τον σχετικό προβληματισμό.

Σε αυτήν μελετάται το πώς αισθάνονται οι πολίτες της ΕΕ ως προς την οικονομική τους ευχέρεια, ανεξαρτήτως αντικειμενικών οικονομικών δεικτών.

Η στάση των ΗΠΑ στο ζήτημα της Κύπρου, το 1974

Το προσφάτως προβληθέν ντοκυμανταίρ του Αλέξη Παπαχελά, "Σκοτεινή δεκαετία, 1964-1974" (σε συνέχεια του ιδίας θεματολογίας βιβλίου του, "Ένα σκοτεινό δωμάτιο"), αναθέρμανε πολλές συζητήσεις για τα γεγονότα του 1974, τόσο ως προς την Κύπρο, όσο και ως προς την μεταπολίτευση στην Ελλάδα.

Σε ανάλογες συζητήσεις, το ερώτημα που δεσπόζει και προηγείται όλων των άλλων, αφορά τον ρόλο των ΗΠΑ και αν αυτές συνέδραμαν την Τουρκία στην εισβολή της στην Κύπρο. 

Θα επιχειρήσω να δώσω μια περιεκτική ερμηνεία των γεγονότων, όχι τόσο βασισμένη σε ειδικά στοιχεία (τα οποία ολοένα αναφύονται, αλλά πάντοτε παραμένουν ανεπαρκή), όσο στις γενικές επιδιώξεις κάθε εμπλεκομένου και στην κοινή λογική.

Ο "πόλεμος των τηλεγραφημάτων" (Οκτώβριος 1912)

Καθοριστικής σημασίας για την σημερινή μορφή του ελλαδικού κράτους υπήρξε η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, από τον Ελληνικό Στρατό (ΕΣ), στις 26/10/1912. 

Το επίτευγμα αυτό, ωστόσο, έχει επισκιασθεί από μια διχαστική αντιδικία, ως προς το ποιός ήταν ο ιθύνων νους, στον οποίον πρέπει να πιστωθεί η προσάρτηση της Θεσσαλονίκης και αν υπήρξαν ή όχι αντιρρήσεις για την πορεία του ΕΣ προς αυτήν.

Είναι θλιβερό ότι αυτή η διχοννωμία είναι απότοκος του διχασμού της περιόδου 1915-17, κατάλοιπα του οποίου εξακολουθούν να μολύνουν την ιστορική έρευνα και να καλλιεργούν ένα - αδικαιολόγητο - κλίμα εσωτερικής αντιπαλότητος, πλέον του ενός αιώνος αργότερα!

Ακολούθως, θα επιχειρήσω να διαλευκάνω το ζήτημα, με βάση όσα επίσημα τεκμήρια είναι διαθέσιμα.

ΔΕΘ της παρακμιακής εθιμοτυπίας ή "μικρό Davos";

Για άλλη μια χρονιά, η καθιερωμένη εθιμοτυπία επί τη ενάρξει της ΔΕΘ τηρήθηκε στο ακέραιο: διήμερη ταλαιπωρία των κινουμένων εντός Θεσσαλονίκης, λόγω κυκλοφοριακών ρυθμίσεων/απαγορεύσεων, για να διευκολυνθούν οι μετακινήσεις επισήμων και οι λογής διαδηλώσεις, τουριστική περιήγηση στην Θεσσαλονίκη για όλους τους αξιωματούχους εξ Αθηνών, κενολογίες πολιτικών, τυποποιημένη συνθηματολογία διαδηλωτών και βεβαίως ακατάσχετες υποσχέσεις παροχών, πολλές εξ αυτών επαναλαμβανόμενες κατ' έτος!

Διερωτώμαι ποιό το νόημα όλων αυτών των πολυεξόδων εκδηλώσεων, με μηδενικό θετικό αντίκτυπο στην ζωή της Θεσσαλονίκης...

Οι επιλογές της Ελλάδος κατά τον "Αττίλα-ΙΙ"

Με αφορμή την συμπλήρωση πεντηκονταετίας από τα γεγονότα του 1974, στην Κύπρο, ο δικηγόρος Γεώργιος Τσουκαλάς δημοσιοποίησε τις σκέψεις του, με δύο άρθρα στο ιστολόγιο "ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ", στις 20/07/2024 και 14/08/2024.

Διαφωνώντας στην προσέγγισή του, κατέθεσα τις ενστάσεις μου ως σχόλια στο 2ο άρθρο του. Εξ αυτού του γεγονότος (σχόλια και ανταπαντήσεις) παρήχθη ένας ενδιαφέρων και κόσμιος (κάτι που δεν είναι καθόλου αυτονόητο, δυστυχώς...) γραπτός διάλογος.

Ακολουθούν, κατά χρονολογική σειρά, όλα τα σχετικά κείμενα.

Σχέση υψηλής στρατηγικής και εξοπλιστικής πολιτικής

Ο γνωστός διεθνολόγος Αθανάσιος Πλατιάς, δημοσίευσε μια ενδιαφέρουσα επισκόπηση της ελληνικής υψηλής στρατηγικής για την παρελθούσα πεντηκονταετία (1974-2024).

https://www.in.gr/2024/07/26/in-analysis/peninta-xronia-ellinikis-ypsilis-stratigikis-1974-2014-apotimisi/

Δυστυχώς, όχι μόνον δεν μπορώ να αναιρέσω την απαισιοδοξία που αποπνέει το κείμενο για το μέλλον, αλλά μάλλον θα την ενισχύσω, προσθέτοντας κάποιες παρατηρήσεις σε μια κρίσιμη παράμετρο, που δεν θίγει σε βάθος το άρθρο: την ασυνέπεια υψηλής στρατηγικής και εξοπλιστικής πολιτικής.

Πόσο "ανθέλληνας" είναι ο Trump;

Μια αναζωπυρωμένη διαφωνία στον ελλαδικό μικρόκοσμο (που αρέσκεται στον οπαδικό διχασμό, με μικρονοϊκά έως ανύπαρκτα επιχειρήματα), είναι αν ευσταθεί η άποψη πως ο Trump είναι "ανθέλληνας", λόγω των στενών προσωπικών σχέσεών του με τον Ερντογάν.

Κατ' αρχάς, απορρίπτω μετά βδελυγμίας κάθε χαρακτηρισμό "ανθ-/αντι-" ή "φιλο-" για οποιονδήποτε πολιτικό της αλλοδαπής. Η μηδαμινή πολιτική μας παιδεία αποκαλύπτεται από το ότι αδυνατούμε να αντιληφθούμε πως στην πολιτική υπάρχουν μόνο συμφέροντα και κάθε αξιοσέβαστος πολιτικός (πρέπει να) είναι ταγμένος στην υπεράσπιση εκείνων της χώρας του.

Ελλάς... η χώρα της υπερβολής και της υποκρισίας!

Εξοργίστηκα, διαβάζοντας για το περιστατικό με την αναγραφή των ονομάτων των θυμάτων των Τεμπών στην πλατεία Συντάγματος.

Ίσως επειδή εξέλιπαν οι ήρωες, στην εποχή μας, αδυνατούμε να διακρίνουμε την διαφορά των ηρώων από τα θύματα. Το να χάσει κάποιος την ζωή του, παρά την θέλησή του, τον καθιστά βεβαίως συμπαθή (και τους οικείους του, που βιώνουν την απώλεια), αλλά δεν μπορεί να είναι πρότυπο, μόνον εξ αυτής της ιδιότητός του.

Για όσους συναισθάνονται, τα μόνα γραπτά στο Σύνταγμα είναι τα τοπωνύμια όπου εδόθησαν καθοριστικές μάχες για την πορεία του Έθνους.

Το να εξισώνονται τα ονόματα κάποιων αδικοχαμένων παιδιών (που ουδείς αμφισβητεί την τραγικότητα του θανάτου τους) με τους πεσόντες στους εθνικούς πολέμους είναι τουλάχιστον ύβρις και δείγμα απαιδευσίας.