Εξοργίστηκα, διαβάζοντας για το περιστατικό με την αναγραφή των ονομάτων των θυμάτων των Τεμπών στην πλατεία Συντάγματος.
Ίσως επειδή εξέλιπαν οι ήρωες, στην εποχή μας, αδυνατούμε να διακρίνουμε την διαφορά των ηρώων από τα θύματα. Το να χάσει κάποιος την ζωή του, παρά την θέλησή του, τον καθιστά βεβαίως συμπαθή (και τους οικείους του, που βιώνουν την απώλεια), αλλά δεν μπορεί να είναι πρότυπο, μόνον εξ αυτής της ιδιότητός του.
Για όσους συναισθάνονται, τα μόνα γραπτά στο Σύνταγμα είναι τα τοπωνύμια όπου εδόθησαν καθοριστικές μάχες για την πορεία του Έθνους.
Το να εξισώνονται τα ονόματα κάποιων αδικοχαμένων παιδιών (που ουδείς αμφισβητεί την τραγικότητα του θανάτου τους) με τους πεσόντες στους εθνικούς πολέμους είναι τουλάχιστον ύβρις και δείγμα απαιδευσίας.
Δεν ξέρω αν κάποιοι είναι τόσο μικρόνοες, ή βαλτοί, ώστε να προσφέρουν υπηρεσία στην κυβέρνηση, σε ένα θέμα που την πλήττει, υποκρινόμενοι τους αντιπάλους της. Διότι όταν βλέπουμε να επικαλούνται τα Τέμπη, οι διάφοροι "Μπιμπίλες" και λοιποί συνδικαλήτες (sic), που βρήκαν ευκαιρία μαζί με την - υποτιθέμενη;;; - διαμαρτυρία τους να προτάξουν και αιτήματα αυξήσεων, όταν στο όνομα των θυμάτων των Τεμπών επιχειρείται η βεβήλωση του χώρου στον Άγνωστο Στρατιώτη, τότε παρέχεται εξαιρετική συνδρομή σε όσους θα επιχειρήσουν να απαλλαγούν από τις ευθύνες, ή να "κουκουλώσουν" την υπόθεση.
Τέτοιες ενέργειες, απομακρύνουν τους υγιώς σκεπτομένους και συσπειρώνουν φανατικούς, δίνοντας άλλοθι στην (εκάστοτε) κυβέρνηση να ταυτίσει τις διαμαρτυρίες με τους τελευταίους και να τις αποδομήσει. Ώστε οι πρώτοι (που ευελπιστώ πως συγκροτούν την ευρεία πλειονότητα της κοινωνίας) να εγκλωβίζονται μεταξύ της απροκάλυπτης διαφθοράς της εξουσίας και εκείνων που διαμαρτύρονται απλώς επειδή δεν μετέχουν οι ίδιοι της διαφθοράς!
Και για να είμαστε ειλικρινείς, όλοι οι διαμαρτυρόμενοι (πλην συγγενών, εννοείται) είναι μέρος του αυτού, ενόχου, συστήματος, που παράγει διαρκώς ανάλογες καταστροφές. Εκτός αν πιστεύουμε πως σε περίπτωση που ήταν άλλος στην θέση του Καραμανλή, ή της Δούρου, θα είχαν αποφευχθεί οι πρόσφατες τραγωδίες... Επομένως, γιατί προσωποποιούμε τις υποθέσεις και δεν βλέπουμε την μεγάλη εικόνα, αυτή του αποτυχημένου κράτους, στο οποίο όλοι (λίγο ή πολύ) έχουμε συμβάλει;
Αυτός είναι ο πραγματικός ένοχος (ή ασθενής), όχι συγκεκριμένα πρόσωπα. Η απόδοση ευθυνών σε μεμονωμένους έχει αποδειχθεί ότι είναι το καθαρτήριο για τους υπολοίπους!
Αν δεχθούμε ότι ευθυνόταν ο Τσοχατζόπουλος για τα σκάνδαλα στις αμυντικές προμήθειες, η Δούρου για το Μάτι, ο Καραμανλής για τα Τέμπη, θα λυθούν αυτομάτως όλα τα προβλήματα; Ή, μήπως, απλώς θα κορεστεί η επιθυμία της κοινής γνώμης για δικαιοσύνη και οι συνοδοιπόροι των τιμωρηθέντων θα συνεχίσουν ακάθεκτοι το "έργο" τους, μέχρι την επόμενη τραγωδία; Και ούτω καθ' εξής;
Το αίτημα, λοιπόν, πρέπει να είναι ριζική αναδόμηση των μηχανισμών του κράτους, όχι απλώς τιμωρία των μεν, για να έλθουν έπειτα οι δε και να διαιωνίζονται οι αλληλοκατηγορίες για το ποιός προεκάλεσε το λιγότερο κακό (πάντοτε εκεί καταλήγει η σύγκριση...).
Κανείς, όμως, δεν τολμά να θέσει το θέμα σε αυτές τις διαστάσεις, άλλος θα στοχεύσει στον κομματικό του αντίπαλο, άλλος σε ανταγωνιστικό φορέα, άλλος σε εχθρική ιδεολογία (διότι ο φανατισμός και η πνευματική τύφλωση μερικών είναι τέτοιου βαθμού, που ανακάλυψαν ότι ευθύνονται οι ιδιωτικοποιήσεις και οι ιδιώτες για παραλείψεις του κράτους!!!), κλπ.
Αν ήμασταν σοβαρό κράτος, δεν θα χρειαζόταν η φαρσοκωμωδία της εξεταστικής επιτροπής της Βουλής, θα μελετούσε το ζήτημα μια επιτροπή τεχνοκρατών και εμπειρογνωμόνων, θα εξέδιδε πόρισμα με το τι πρέπει να διορθωθεί και ο κρατικός μηχανισμός θα έσπευδε να υιοθετήσει τις αλλαγές. Με σκοπό να μην ξανασυμβεί δυστύχημα (αυτό πρέπει να είναι το κύριο μέλημά μας, όχι να τιμωρηθεί κάποιος για το παρελθόν και να αδιαφορήσουμε για την κατάσταση στο μέλλον).
Και αν ήμασταν σοβαρή κοινωνία, θα δίναμε μεγαλύτερη βαρύτητα στην κατάθεση του Ζηλιασκόπουλου (11/01/2024, αλήθεια, την παρακολούθησε ή την ανέδειξε κάποιος;), παρά σε εκείνην της Καρυστιανού (24/01/2024). Διότι - με κάθε σεβασμό στο δράμα της γυναίκας - η τελευταία ήταν προσανατολισμένη στην δικαίωση για την κόρη της και στην απάντηση κάποιων "γιατί" που την βασανίζουν, αλλά οι κρίσιμες επισημάνσεις της πρώτης είναι που θα αποτρέψουν ανάλογα συμβάντα στο μέλλον (για να μην παρεξηγηθώ, αναφέρομαι στο περιεχόμενο των καταθέσεων καθ' εαυτό, όχι στο τί θα προκύψει εκ των υστέρων και εξ αιτίας άλλων ενεργειών). Φαίνεται, όμως, ότι έχουμε συνηθίσει να παρακινούμαστε από συναισθηματισμούς και να αγνοούμε την λογική...
Τέλος, ένας μικρός ιστορικός παραλληλισμός.
Η Μικρασιατική καταστροφή ήταν αποτέλεσμα συνδυασμού πράξεων και παραλείψεων πολλών ανθρώπων, επί πολλά έτη, καθώς και εξωγενών παραγόντων. Παρά ταύτα, επελέγησαν μόνον έξι προσωπικότητες, με παραταξιακά κριτήρια, ώστε να επωμιστούν την πλήρη ευθύνη. Το μόνο που προσέφερε η εκτέλεσή τους ήταν η ομαλή κοινωνική ένταξη των προσφύγων, που θεώρησαν την καταδίκη και εκτέλεση των "Εξ", ως μια λυτρωτική δικαίωση στα καθημερινά τους βάσανα.
Η πραγματική κάθαρσις, όμως, επήλθε μερικά χρόνια αργότερα, όταν οι βετεράνοι του Μικρασιατικού μετώπου, με βάση τις εμπειρίες τους, οργάνωσαν μια εκπληκτική (στα μέτρα των οικονομικών δυνατοτήτων του κράτους) στρατιωτική δύναμη, που διέπρεψε στον ΒΠΠ.
Αυτή θα έπρεπε να είναι η λογική ακολουθία σε κάθε καταστροφή:
- Τιμωρία των ενόχων (όχι προσχηματική και όχι εξιλαστηρίων θυμάτων).
- Εξαγωγή διδαγμάτων από τα λάθη και βελτίωση συνθηκών στο μέλλον.
Χωρίς το 2ο βήμα, το 1ο είναι άσκοπο (ακόμη και αν εκτελεστεί χωρίς σκοπιμότητες). Αλλά και χωρίς το 1ο, καλλιεργείται αίσθημα ατιμωρησίας στην κοινωνία και αυτό διευκολύνει την επανάληψη καταστροφικών φαινομένων. Το βιώνουμε μετά το 1974, όταν - σε αντίθεση με ό,τι συνέβη το 1922, έστω και κακώς καμωμένο - δεν βρέθηκε ουδείς ένοχος για το έγκλημα της Κύπρου. Ενώ οι αδιάφοροι, οι επίορκοι και οι παραβάτες πολλαπλασιάσθηκαν...
Στην προκειμένη περίπτωση (σιδηροδρομικό δυστύχημα Τεμπών), το ευκταίο θα ήταν να αλλάξει το σύστημα που παράγει και προάγει υπουργούς σαν τον Καραμανλή και σταθμάρχες σαν τον εμπλεκόμενο. Το να τιμωρηθούν αυτοί και να επιχαίρουν κάποιοι άλλοι, θα αποτελέσει απλώς μια ηθική ικανοποίηση για τους συγγενείς και τίποτε περισσότερο, εάν οι συνθήκες που προκαλούν "Τέμπη" παραμείνουν και ο φαύλος κύκλος συνεχιστεί, με άλλα θύματα, στο μέλλον...
Οι δε συνδικαλιστικές οργανώσεις, που έσπευσαν να καπηλευθούν την επέτειο του δυστυχήματος για τους δικούς τους ιδιοτελείς σκοπούς, καλό θα είναι να συνειδητοποιήσουν πως δεν μπορούν να φέρονται ως τιμητές των κακώς κειμένων, ενώ συνιστούν την γάγγραινα που οδηγεί σε αναποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες και "Τέμπη", με τους επί κεφαλής τους να διαπλέκονται με υπουργούς για να εξασφαλίσουν θέσεις και προνόμια, αλλά να σπεύδουν να διαχωρίσουν την θέση τους και να τους κατηγορήσουν στην πρώτη "στραβή"!
Δεν τρέφω καμμία αισιοδοξία ότι θα προκύψει και τώρα κάτι θετικό... Όχι επειδή θα υπερισχύσουν αλλότριες, "σκοτεινές" δυνάμεις, αλλά επειδή εμείς οι ίδιοι θέτουμε τα μικροσυμφέροντά μας σε μεγαλύτερη προτεραιότητα από το κοινό καλό!
Δυστυχώς... διότι όπως επεσήμανε και ο Αρκάς σε μια εκπληκτικής και διαχρονικής ευστοχίας γελοιογραφία του:
ΥΓ:
Η κοινή γνώμη είθισται να απαιτεί κεφαλές υπουργών (ή άλλων υπευθύνων) επί πίνακι, μετά από αποτρόπαια συμβάντα (όπως στα Τέμπη), που συνέβησαν επί των ημερών τους - έστω και αν δεν φέρουν ακεραία ευθύνη - για συνετισμό των επομένων.
Το ιδανικό, βεβαίως θα ήταν ο κάθε αξιωματούχος, που ενεπλάκη σε ύποπτη ή βλαπτική για το δημόσιο συμφέρον υπόθεση, να παραιτείται αυτοβούλως, για να περισώσει την αξιοπρέπειά του. Και όσο η τήρηση αναξιοπρεπούς στάσεως τείνει να γίνει κανόνας, τόσο περισσότερο θα προκαλείται η μήνις της κοινωνίας.
Παρά ταύτα, δηλώνω επιφυλακτικός στις παραδειγματικές τιμωρίες για δύο λόγους:
- Διότι δεν έχω εμπιστοσύνη στο σύστημα δικαιοσύνης πως θα πράξει στο ακέραιο (και σε όλη την έκταση) το καθήκον του και δεν θα ποδηγετηθεί ή δεν θα επιλέξει απλώς κάποιο εξιλαστήριο θύμα.
- Διότι ενδέχεται ο παραδειγματισμός να λειτουργήσει αντιστρόφως, ως δαμόκλειος σπάθη για οιαδήποτε μελλοντική ενέργεια και οι επόμενοι να επιλέξουν την απραξία, για να μην κινδυνεύσουν.
Στην 2η κατηγορία ανήκει η περίπτωση Τσοχατζόπουλου. Ακόμη και αν συμφωνήσουμε ότι επί θητείας του έγιναν πάμπολλες ατασθαλίες, θα ήταν μικρότητα να μην παραδεχθούμε ότι ο εν λόγω δεν ήταν μόνος υπαίτιος και πως παρήχθη και ουσιαστικό έργο υπ' αυτόν.
Πώς επέδρασε, όμως, η τιμωρία του στους διαδόχους του; Φρόντισαν να διασφαλίσουν ότι δεν θα επαναληφθούν παρόμοια φαινόμενα, ή προτίμησαν την εύκολη λύση της αποφυγής καίριων αποφάσεων;
Η ιστορία απέδειξε πως η μετέπειτα επιλογή ήταν η εξοπλιστική αδράνεια. Η οποία δεν οφειλόταν μόνον στην οικονομική στενότητα, αλλά και στις νομοθετικές παρεμβάσεις Ζορμπά (επί Καραμανλή) και Βενιζέλου (επί συγκυβερνήσεώς του με Σαμαρά), που περιέπλεξαν τόσο το θεσμικό πλαίσιο, για να διασφαλισθεί η διαφάνεια, ώστε το κατέστησαν μη λειτουργικό.
Χρειάσθηκε να βιώσουμε τις ελληνοτουρκικές κρίσεις του 2020, για να παρατηρηθεί εξοπλιστική επαναδραστηριοποίηση και πάλι, όμως, υπό το κράτος του φόβου για σκανδαλολογία και κομματική εκμετάλλευση. Ο τότε υπουργός εθνικής αμύνης (Παναγιωτόπουλος Ν.), υπήρξε αποκαλυπτικότατος για την επικρατούσα νοοτροπία στον χώρο του, σε ομιλία του στην Βουλή, όταν κατηγορήθηκε από την αντιπολίτευση για αδιαφανείς συμβάσεις:
Προτιμώ να ασχοληθεί μαζί μου κάποια εξεταστική στο μέλλον, και να χάνω τον ύπνο μου γι’ αυτό, παρά να χάνω τον ύπνο μου διότι βρέθηκα στην τιμητική αυτή θέση και δεν έκανα τίποτα, διότι φοβήθηκα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δεν επιτρέπονται νέα σχόλια.