Κάποια σύντομα σχόλια για τις πρόσφατες (και μάλλον βεβιασμένες) συμφωνίες οριοθετήσεως ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο.
Εν πρώτοις να παρατηρήσω την ένδεια ουσιαστικής κριτικής και την δημιουργία ενός, καταστροφικού για τον δημόσιο λόγο και την διανοητική διάπλαση της κοινής γνώμης, διπόλου μεταξύ υπεραισιοδόξων πανηγυρισμών αφ' ενός, θρήνων και κραυγών για προδοσία αφ' ετέρου.
Αφιστάμενος του πλαισίου αυτού, καταθέτω τις ακόλουθες κρίσεις.
Α. Ελληνοϊταλική συμφωνία
Σε λεπτομερέστατη ανάλυση έχει προβεί ο κ. Συρίγος. Εξ αυτής σταχυολογώ τα εξής:
- Υπάρχουν σημεία της χαράξεως που η "μέση γραμμή" παραβιάζεται, αλλά αυτό γίνεται και εις βάρος της Ιταλίας (π.χ. περίπτωσης Κεφαλληνίας) και όχι μόνο εις βάρος ελληνικών νήσων.
- Θα ήταν πολυπλοκότερο και θα δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα μια εκ νέου χάραξη ΑΟΖ, διαφορετική από την συμφωνία του 1977, για την υφαλοκρηπίδα, οπότε προτιμήθηκε η διατήρηση των παλαιών ορίων, έστω και αν παρεκκλίνουν από την απόλυτη "μέση γραμμή".
Β. Ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία
- Οι συμμαχίες δεν προκύπτουν από φιλικές σχέσεις, αλλά από (πρόσκαιρες ή σταθερές) ταυτίσεις συμφερόντων. Η συμμαχία μας με την Αίγυπτο εδράζεται στον κοινό εχθρό, και όχι τόσο σε γεωπολιτικά δεδομένα (η Αίγυπτος του Μόρσι και των "Αδελφών Μουσουλμάνων" θα ήταν αναφανδόν εναντίον μας), άρα έχει ευμετάβλητα χαρακτηριστικά.
- Σε πρόσφατο άρθρο στην "Σημερινή" (Κύπρου), ο κ. Γιάννος Χαραλαμπίδης, αναφέρει ότι οι Τούρκοι προσπαθούν να δελεάσουν την Αίγυπτο, παραχωρώντας της διαφιλονικούμενη ΑΟΖ, προκειμένου να την προσεταιρισθούν και να την πείσουν να εγκαταλείψει την "τριμερή".
- Πιθανή διμερής συνεννόησή μας με Κύπρο, με στόχο δημιουργία τετελεσμένων, να ωθούσε τα αιγυπτιακά συμφέροντα σε (μεγαλύτερη) σύγκλιση με τα τουρκικά. Θα ήταν παρακινδυνευμένη, εκτιμώ, η περιφρόνηση της Αιγύπτου, η οριοθέτηση με Κύπρο δεν θα έπρεπε να εκφύγει του πλαισίου των τριμερών συνομιλιών.
- Ο ύψιστος στρατηγικός μας στόχος (πρέπει να) είναι η ανάσχεση της Τουρκίας. Αν αυτός προωθείται μέσω τακτικών υποχωρήσεων έναντι της Αιγύπτου, οι τελευταίες θα πρέπει να αξιολογηθούν στο στρατηγικό πλαίσιο και όχι αυτοτελώς.
- Θετικό προηγούμενο είναι η αναγνώριση της επήρειας των νήσων, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς της Τουρκίας.
Γ. Γενικότερες παρατηρήσεις
- Η κωλυσιεργία μας στις διμερείς συμφωνίες για ΑΟΖ, την περασμένη δεκαετία, με τα γειτονικά κράτη (πλην Τουρκίας), ενδεχομένως να οδήγησε σε μεγαλύτερους συμβιβασμούς σήμερα, από εκείνους που θα αναγκαζόμασταν να κάνουμε σε παρελθοντικές στιγμές.
- Ως προς την επήρεια νήσων, έχω την εντύπωση ότι οι χάρτες πλήρους επήρειας, που διαδίδουμε, δεν αποτυπώνουν την επιθυμητή τελική κατάσταση (για να χρησιμοποιήσω μια στρατιωτική ορολογία), αλλά υπέρτερες διεκδικήσεις, ώστε να έχουμε περιθώριο υποχωρήσεων σε πιθανή διαπραγμάτευση. Ένα είδος αντισταθμίσματος στις παράλογες απαιτήσεις της Τουρκίας, που παραβιάζει - επί τέλους! - το καταστροφικό δόγμα του "δεν διεκδικούμε τίποτε" (στην λογική η Τουρκία απαιτεί επήρεια 0%, εμείς 100%, οπότε αποδεχόμαστε, λόγου χάριν, το 50%).
- Το κρισιμότερο ζήτημα στις οριοθετήσεις των ΑΟΖ της περιοχής είναι η τύχη του αγωγού EastMed. Αν δεν επιτευχθεί η επαφή ΑΟΖ Ελλάδος και Κύπρου, υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο για παράκαμψη της τουρκικής ΑΟΖ (π.χ. νοτιότερη χάραξη αγωγού), ή το έργο εγκαταλείπεται;
ΥΓ: Μια μάλλον αντιδημοφιλή, αλλά εμπεριστατωμένη και τεκμηριωμένη προσέγγιση στις νομικές και αθέατες παραμέτρους του ζητήματος της ΑΟΖ έχει δημοσιεύσει το ιστολόγιο "Βελισάριος21".