Δανείζομαι τον τίτλο της αναρτήσεως από το ομώνυμο βιβλίο του Καστοριάδη, με τον πολύ εύγλωττο τίτλο, που περιέχει συρραφή μελετών/δοκιμίων του της δεκαετίας του '80 και των αρχών αυτής του '90, πολλές εκ των οποίων έχουν αποδειχθεί προφητικές.
Δεν ξέρω αν τον είχε υπ' όψιν του και ο Σφακιανάκης, όταν τραγούδησε "πήραν οι ασήμαντοι αξία, τίποτα δεν έχει σημασία" (2005)!
Αλλά και οι δύο αυτές φράσεις είναι τρομερά ακριβείς ως προς την πνευματική (και όχι μόνον) ζωή του σήμερα. Ανάγουμε σε θέσφατο και απολυτοποιούμε την ορθότητα οποιασδήποτε πομφόλυγας (μπαρούφας, νεοελληνιστί) γραφεί στα ΜΚΔ και αναπαραχθεί από κάποιο πλήθος ανοήτων, που δεν θα υπεισέλθουν στην βάσανο της κριτικής! Σε σημείο η άποψη κάποιου τυχάρπαστου να κυριαρχεί της γνώμης ενός ειδικού/επιστήμονα, επειδή έχει συγκεντρώσει περισσότερα "like"!!!
Αντίρροπη στην παρακμιακή αυτή κατάσταση μπορεί να σταθεί η (επιδεικτική) περιφρόνηση.
Σε μια ομιλία του Γ. Παπανδρέου στην Βουλή, την δεκαετία του ΄60, κάποιος βουλευτής της ΕΡΕ τον διέκοπτε συνεχώς από τα έδρανα. Όταν εξεστόμισε κάτι προσβλητικό, ο "Γέρος", διέκοψε την ομιλία του και ρώτησε: "Ποιός το είπε αυτό;". Ο βουλευτής σηκώθηκε στο έδρανό του και τότε ο Παπανδρέου απάντησε: "Α, εσείς... Τότε δεν έχει καμία σημασία!".
Κάτι ανάλογο χρειάζεται και σήμερα προς όλους εκείνους τους δοκησισόφους "τενεκέδες" που συνωστίζονται στα ΜΚΔ, με άποψη επί παντός επιστητού. Δόξα τω Θεώ, υπάρχουν άπειρα βιβλία και μελέτες προσβάσιμα στην εποχή μας, για όποιον θέλει να εντρυφήσει σε οποιοδήποτε θέμα, δεν χρειάζεται το FaceBook, γι' αυτό...
Εδώ, ωστόσο, θα αντιτείνει κάποιος (και θα έχει δίκιο, εν μέρει) ότι δεν είναι ορθό να αποκλείουμε μία γνώμη, με κριτήριο την ασημαντότητα του εκφραστή της, φαντάζει κάπως δογματικό [1] αυτό. Συμφωνώ, ότι στην θεωρία είναι σωστή η ένσταση, αλλά ανακύπτει το πρακτικό πρόβλημα της αξιολογήσεως αμετρήτων γνωμών (ένας αλγόριθμος τεχνητής νοημοσύνης θα μας έλυνε τα χέρια, ή μήπως θα μας τα έδενε περισσότερο;). Οπότε, χάριν οικονομίας χρόνου, θα προτιμήσω την απόλυτη περιφρόνηση σε όποιον δεν έχει δώσει δείγματα γραφής της αξίας του.
Βεβαίως, ο μεγάλος μου φόβος είναι μήπως η περιθωριοποίηση προκύψει αντίστροφη. Οι "ασήμαντοι", δηλαδή, να καταφέρουν να αποβάλλουν από την κοινωνία κάθε έκφανση λογικής! Εξ άλλου, ο Ησίοδος ακόμη, είχε επισημάνει την πτωτική τάση του ανθρωπίνου γένους... Για τον κίνδυνο αυτόν προειδοποιεί και ο Καστοριάδης...
Ως προς την περιφρόνηση των "ειδικών", να προσθέσω κάτι που επισημαίνει ο Θεοφάνης Τάσης (ο οποίος κατ' εξοχήν ασχολείται με την φιλοσοφική προσέγγιση της τεχνολογίας και των αλληλεπιδράσεών της με τον άνθρωπο), ότι ο σύγχρονος άνθρωπος κυριαρχείται από αυταρέσκεια. Αυτό το φαινόμενο, εκτός από συμπεριφορές αυτοπροβολής στο Instagram και τάσεων δημιουργίας μίας εικονικής προσωπικότητος, δεν αποκλείω να συνδέεται και με σκέψεις του τύπου: "και ποιός είναι αυτός που θα μου μάθει εμένα για το... ;", "σιγά τί παραπάνω γνωρίζει ο τάδε, επειδή σπούδασε", κλπ
Και βεβαίως, είναι και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στην κοινωνία. Κάποτε, μια δήλωση του Σεφέρη ή του Ελύτη αποτελούσε βαρυσήμαντη είδηση [2]. Ή του Κακριδή, ή του Βακαλόπουλου, ή του Ανδρόνικου, από τον ακαδημαϊκό χώρο. Σήμερα κανείς δεν δίνει σημασία (πολλοί δεν τους γνωρίζουν καν) στο τί θα πει ο Γιανναράς, ή ο Ράμφος, ή ο Τάσης, προτιμούν να ασχοληθούν με μια ανούσια δήλωση ενός ξεπεσμένου τραγουδιστή των "σκυλάδικων"...
Αλλά, όπως έχει αναφέρει ο Νίκος Μαστοράκης, ο κόσμος έχει εθιστεί σε αυτό, από την μονόπλευρη υπερπροβολή συγκεκριμένων προτύπων από τα ΜΜΕ. Έχω πει επανειλημμένως, ότι ένα πραγματικό ΕΣΡ θα έπρεπε να απαγορεύσει όλα τα πρωινάδικα και όλα τα μεσημεριανάδικα και να τα αντικαταστήσει με εκπομπές λόγου/πολιτισμού από το πλούσιο αρχείο της ΕΡΤ!
Τα έλεγε αυτά, για την αυστηρή πνευματική διαπαιδαγώγηση, πολύ παλαιότερα και ο Ρένος Αποστολίδης, με το δικό του, ιδιαίτερο (οξύ) ύφος. Χαρακτηριστική μία εκρηκτική δήλωση, σε συνέντευξή του, στην εκπομπή "Αυτά και άλλα", της Φωτεινής Πιπιλή, την δεκαετία του '90 (το επίμαχο απόσπασμα είναι μεταξύ 10:19 και 13:48 του βίντεο).
Καταλήγουμε, λοιπόν, στον (αντι)παιδαγωγικό ρόλο των ΜΜΕ και την επιτακτική απαίτηση του Αποστολίδη για μόρφωση, ως αντίβαρο στην παρακμή (από την προαναφερθείσα συνέντευξη στην Πιπιλή).
Κάνοντας προ ολίγου διαυλοσκόπηση (η ζουράρειος απόδοση του "ζάπινγκ") είδα ότι μέσο πανελλαδικής εμβελείας είχε συνέντευξη-αφιέρωμα στην Σάκκαρη. Συμπαθέστατο το κορίτσι και εύγε της για ό,τι έχει καταφέρει, αλλά γιατί πρέπει να γίνει εθνικό σύμβολο/πρότυπο; Γιατί έπρεπε να χρησιμοποιηθεί ως εκ των βασικών προσώπων στην διαφημιστική εκστρατεία για τα 200 χρόνια από το 1821 ο Αντεντοκούμπο; [3]
Αυτές
είναι οι φιλοδοξίες μας, ως κοινωνία; Να παράγουμε ανθρώπους που
έχουν ταλέντο στον να χτυπούν μια μπάλα;
Πόσες φορές προέβαλαν τα ΜΜΕ διακριθέντες σε διεθνείς διαγωνισμούς θετικών επιστημών ή ρομποτικής;
Τί μέλλον μπορεί να έχει μια κοινωνία όταν τα παιδιά της στο δημοτικό γνωρίζουν τους παίκτες κάθε reality ("ρε-αλήτη" είχε αποκαλέσει αυτές τις εκπομπές, κάποτε, η "συντρόφισσα" Λιάνα και ήταν από τις ελάχιστες φορές που συμφώνησα μαζί της), αλλά αγνοούν τον Καραθεοδωρή, ή ακόμη και σύγχρονα λαμπρά μυαλά, όπως τον Νανόπουλο, ή τον Δασκαλάκη (και αναφέρομαι στους πιο προβεβλημένους επιστήμονες);
Αλλά ας δούμε και λίγο ευρύτερα το θέμα. Παρατηρώ ότι οι αθλητές τυγχάνουν υπέρμετρης λαϊκής αποδοχής και προβολής σε υποανάπτυκτες χώρες (Ν. Αμερική, Αφρική). Στον "δυτικό" κόσμο είναι πιο μετριασμένες οι εκδηλώσεις θαυμασμού και αυτές έχουν καλλιεργηθεί σε μεγάλο βαθμό για διαφημιστικές ανάγκες. Μήπως, λοιπόν, η επικέντρωση σε αθλητικά επιτεύγματα είναι μια ομολογία της παρακμής μας και του περιθωριακού ρόλου μας στον κόσμο; Μου γεννάται το προβοκατόρικο, ερώτημα. Ποιός λαός δικαιούται να είναι περισσότερο υπερήφανος, οι Έλληνες που έχουν δυσανάλογες του μεγέθους τους (περισσότερες από το αναμενόμενο) αθλητικές διακρίσεις, αλλά οι Τούρκοι μπαινοβγαίνουν ατιμώρητοι, όποτε θέλουν, στο Αιγαίο, ή το Ισραήλ, που έχει περιορισμένες επιτυχίες στο αθλητικό πεδίο, αλλά όποιος τολμήσει να αμφισβητήσει τα συμφέροντά του θα δει τα ραδίκια ανάποδα;
Και το καταληκτήριο, ακόμη πιο προβοκατόρικο, ερώτημα. Γιατί
επιλέγουμε να μην ακολουθούμε τον δύσκολο δρόμο που εισηγείται ο
Αποστολίδης, αλλά επιμένουμε να βαυκαλιζόμαστε με ψευδοεπιτεύγματα,
για να ικανοποιούμε τον πατριωτικό μας εγωισμό, παραμένοντας
στάσιμοι και άσημοι;
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
[1]
Δεν γράφω για ετεροκαθορισμό (όρα προγενέστερη ανάρτηση), διότι αυτός προϋποθέτει ότι γνωρίζεις την άποψη κάποιου και συντάσσεσαι ή αντίκεισαι σε αυτήν, με μοναδικό κριτήριο το πρόσωπο που την εκφέρει. Εδώ θέτω το ζήτημα της περιφρονητικής απαξιώσεως, χωρίς καν να συζητηθεί μία άποψη.
Για παράδειγμα, αδιαφορώ παντελώς για το τί δήλωσε μια Χ τραγουδίστρια για το περιβόητο ιατρικό συνέδριο περί την γονιμότητα (όρα αμέσως προηγουμένη ανάρτηση), διότι δεν την υπολήπτομαι και δεν θα σπαταλήσω τον πολύτιμο χρόνο μου μαζί της. Διαφέρει από το να δηλώσω ότι επειδή η Χ είναι αντίθετη στο συνέδριο θα το υποστηρίξω (ή θα το αποκηρύξω, αντιστοίχως).
Η ειρωνεία, εν προκειμένω, είναι ότι την σίγαση στο συγκεκριμένο συνέδριο την επέβαλαν οι "ασήμαντοι", αυτοί δεν επέτρεψαν καν τον αντίλογο, αλλά απέρριψαν την μη αρεστή άποψη εκ προοιμίου!
[2]
Για να διανοηθούμε το μέγεθος της πνευματικής καταπτώσεως, τις δεκαετίες του '60 και του '70 θεωρούνταν "σουξέ" μουσικές του Ξαρχάκου, του Θεοδωράκη και του Χατζιδάκι, σε ποίηση των Γκάτσου, Ελύτη, Σεφέρη!!! Τί πήγε λάθος, στην εξελικτική μας πορεία και καταλήξαμε στην... Πάολα;
[3]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δεν επιτρέπονται νέα σχόλια.