Πολιτική ορθότητα και αριστοτελικό μέσο

Είναι ευρέως αντιληπτό ότι στην εποχή μας προωθείται/επιβάλλεται ένας αυστηρός κώδικας εκφράσεως και συμπεριφοράς, που χαρακτηρίζεται από υπερευαισθησία σε ζητήματα ατομικών δικαιωμάτων και διαφορετικότητος και είθισται να αναφερόμαστε σε αυτόν ως "πολιτική ορθότητα".

Ωστόσο, παρά την επικοινωνιακή χρήση δημοφιλών, θετικώς φορτισμένων εννοιών όπως "ελευθερία", "δημοκρατία", "αυτοδιάθεση", "δικαίωμα", κλπ, παρατηρούνται, εν τη πράξει, ολοκληρωτικές συμπεριφορές στην προσπάθειά προωθήσεώς του, βασιζόμενες σε αυθαίρετες και στρεβλές ερμηνείες των εν λόγω εννοιών (που οδηγούν έως και σε αντιστροφή του ουσιαστικού τους περιεχομένου).

Ενώ εμφανής είναι και η υποκριτική αντίφαση του "σεβασμού στην διαφορετικότητα", καθώς αναγνωρίζονται μόνο συγκεκριμένες "διαφορετικότητες", ενώ όποια βρίσκεται εκτός του επιθυμητού πλαισίου λοιδορείται και διώκεται, μέσω ενός ιεροεξεταστικού συστήματος, που δεν αποδέχεται αμφισβήτηση της αυθεντίας του.

Το φαινόμενο εξετάζει σε βάθος ο Θωμάς Τσακαλάκης, στο βιβλίο του "Political Correctness: A Sociocultural Black Hole" (δυστυχώς δεν έχει μεταφρασθεί ακόμη στα ελληνικά). Πτυχές της σκεψεώς του αποτυπώνονται σε συνέντευξη που παρεχώρησε προ ημερών. Σταχυολογώ κάποια εμβληματικά αποσπάσματά της (οι υπερτονίσεις είναι δικές μου):

• "Η πολιτική ορθότητα πρόκειται για ένα δίκοπο μαχαίρι που, παραδόξως, κόβει μόνο από τη μία πλευρά: πάντα τη λαθεμένη..."
• "Όπως η βαρυτική έλξη μίας μαύρης τρύπας παραμορφώνει την υφή τού χωροχρόνου, έτσι και η πολιτική ορθότητα διαστρεβλώνει τα ηθικά ραντάρ και τις διαδικασίες αναζήτησης της αλήθειας στους αδιάλλακτους υποστηρικτές της."
• "[Η πολιτική ορθότητα]... αποτελεί μίαν από τις πλέον εξοργιστικές εκδηλώσεις τής κοινωνικοπολιτικής υποκρισίας που χαρακτηρίζει την εποχή μας, μία ροπή προς τη ρηχότητα και το φαίνεσθαι. Προωθεί αντιφατικές ατζέντες, όπως η «θετική διάκριση» (affirmative action) και η «προοδευτική ορθοδοξία», καταγίνεται με ψευδο-πολιτικές μάχες, αποσπώντας την προσοχή από πιο ουσιώδεις συστημικές αδικίες ή ελλείψεις, και συχνά παρακάμπτει το λογικώς ορθό επιδεικνύοντας ιδεολογική ακαμψία και απουσία αυτοκριτικής διάθεσης, καθώς ανάγεται σε φαρισαϊκή ηθικολογία και σε εγωκεντρική αξίωση ισχύος, με πρόσχημα τις «πολιτικές ταυτότητας». Δανειζόμενος έναν όρο τής θεωρίας παιγνίων, θα έλεγα πως οδηγεί σε «αρνητικό άθροισμα», αφού όλοι όσοι εμπλέκονται σε αυτήν βγαίνουν χαμένοι: η «αριστερόστροφη» πολιτική ορθότητα δεν επιφέρει κάποια βελτίωση στις υλικές συνθήκες ύπαρξης των αδικημένων μειονοτήτων για τις οποίες υποτίθεται ότι μάχεται, ενώ η (λιγότερο συχνή) «δεξιόστροφη» εκδοχή της, απλώς νομιμοποιεί την εκ νέου ταλάντωση του εκκρεμούς προς φαινόμενα ψευδο-αντίστασης, όπως ο «ακτιβισμός των διασημοτήτων». Φαύλος κύκλος."
• "Κοιτάξτε, λόγου χάριν, τι γίνεται με το κίνημα #MeToo. Εξυπακούεται ότι τάσσομαι κατά όσων εκμεταλλεύονται τη θέση εξουσίας που κατέχουν προκειμένου να εξαναγκάσουν ένα άτομο να κάνει σεξ μαζί τους. Ωστόσο, αναρωτιέμαι ποιοι είναι οι πραγματικοί χαμένοι όταν πολλοί «μαχητές για την κοινωνική δικαιοσύνη» εξισώνουν τη σεξουαλική κακοποίηση με το αμήχανο φλερτ, ή καταργούν το τεκμήριο αθωότητας στις δίκες προθέσεων, οι οποίες στήνονται στα social media."
• "... στην «αγιοποιημένη» Greta Thunberg, η οποία αποδεικνύει ότι το lifestyle έχει καταστεί σημαντικότερο από τις ατμοσφαιρικές επιστήμες, στο πώς τα πανεπιστήμια μετατρέπονται σταδιακώς από χώροι ελεύθερης διακίνησης ιδεών σε τόπους λατρείας τής «λευκής ενοχής» αλλά και πάση θυσία προστασίας παράλογων υπεραισθησιών."
• "... αν το Δυτικό πολιτισμικό γίγνεσθαι συνεχίσει την κατάβαση στο άντρο τού αντιδιανοουμενισμού, τής επιφανειακότητας, της αθυμίας, και του αρρωστημένου ατομικισμού, πιθανόν η πολιτική ορθότητα να γίνει το κυρίαρχο modus vivendi. Τούτο φοβούμαι ότι θα σημάνει την πλήρη εξάλειψη του ειλικρινούς και ορθολογικού διαλόγου, και τη μετατροπή τού κάθε ατόμου σε αυθαίρετη «φυλή τού ενός»."

Πολύ σημαντική είναι, επίσης, η παρατήρηση που κάνει ο συγγραφέας για τους αυτοκλήτους υπερμάχους των απανταχού μειονοτήτων και κατατρεγμένων: "Επιπλέον, οι αναξιοπαθούντες, όσοι πέφτουν θύματα διαχρονικών δομικών ανισοτήτων, εθνοφυλετικών προκαταλήψεων ή αρνητικών πολιτισμικών στερεοτύπων, άτομα τα οποία συναντούν εμπόδια στην επαγγελματική ανέλιξή τους ή ακόμη και στην ίδια την επιβίωσή τους εξαιτίας των πεποιθήσεών τους ή, πιθανώς, λόγω τής αξιοσύνης τους που «χαλάει την πιάτσα», ίσως βοηθηθούν από αυτό το βιβλίο ώστε να αντιληφθούν πως οι αυτόκλητοι «υπερασπιστές τους» έχουν εστιάσει την προσοχή τους στο δέντρο και χάνουν το δάσος."

Σε αυτό το σημείο, αξίζει να υπομνήσουμε την θεωρία του Αριστοτέλους για την αρετή, ως μεσότητα μεταξύ ελλείψεως και υπερβολής ("... ἐν δὲ τούτοις ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ μέσον."), όπως αναλύεται στα Ηθικά Νικομάχεια (1106β).

Οι πολιτικώς ορθές διακηρύξεις απέχουν παρασάγγας από το αριστοτελικό μέσον, ρέποντας προς την υπερβολή (συνήθως) και την έλλειψη (δευτερευόντως) Διερωτώμαι, λοιπόν, αν ένα τέτοιο περιεχόμενο συντελεί στην επίτευξη του ιδεατού και ευκταίου στόχου, ή οδηγεί σε εντελώς αντίστροφο αποτέλεσμα από το διακηρυσσόμενο. Για παράδειγμα:

• Μήπως η υπερβολή στο ζήτημα των σεξουαλικών παρενοχλήσεων οδηγήσει στο απώτερο μέλλον στην έλλειψη εμπιστοσύνης έναντι οποιασδήποτε παρεμφερούς καταγγελίας (βλέπε και μύθο του ψεύτη βοσκού), με θύματα τις ίδιες τις γυναίκες;
• Μήπως η υπερπροβολή και υπερπροστασία των ομοφυλοφιλικών ομάδων τις κάνει εν τέλει πιο μισητές, από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, αντί για αποδεκτές;
• Μήπως η επιλογή προέδρου της Δημοκρατίας με πρωτεύον κριτήριο το φύλο, δεν οδηγεί σε άμβλυνση των ανισοτήτων, αλλά σε απαξίωση του θεσμού; 
• Μήπως αντί να εξαλείψουμε τις αρνητικές διακρίσεις βάσει φύλου, φυλής, θρησκείας, κλπ, βιώνουμε έναν ιδιότυπο ρατσισμό, διά του οποίου προωθούνται - πλέον - άτομα, όχι λόγω της αξίας τους (όπως θα έπρεπε), αλλά εξ αιτίας ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών τους; Διότι και η θετική διάκριση δεν παύει να είναι διάκριση, επαληθεύοντας τον ορισμό του ρατσισμού.
  

 

ΥΓ1:

Αφορμή για το κείμενο έλαβα από τα θλιβερά γεγονότα περί το ιατρικό συνέδριο με θέμα την γονιμότητα, που εν τέλει ακυρώθηκε. Μερικά επιγραμματικά σχόλια επί του θέματος.

• Η ακύρωση ενός επιστημονικού συνεδρίου, όχι εξ αιτίας επιστημονικού αντιλόγου, αλλά λόγω ασυναρτήτων φωνασκιών σε ΜΚΔ, από δημοσιογραφίσκους και τηλεπερσόνες θυμίζει τις σκοτεινότερες περιόδους κυνηγιού μαγισσών, κατά τα μεσαιωνικά έτη!
• Η ενόχληση για την παρουσία κληρικών στο συνέδριο υπήρξε εξωφρενική. Από την στιγμή που το θέμα του συνεδρίου έχει και κοινωνικές, εκτός από αμιγώς επιστημονικές, προεκτάσεις, δεν είναι παράλογο να κληθούν να καταθέσουν άποψη μη ιατρικοί φορείς. Ας μην λησμονούμε εξ άλλου τον ρόλο της Εκκλησίας στην δημογραφική τόνωση του χριστιανικού πληθυσμού της Θράκης, όταν επί μακαριστού Χριστοδούλου χορηγείτο επίδομα τριτεκνίας (αν το επίδομα ήταν κρατικό θα κατέληγε σε ανεπιθυμήτους αποδέκτες και ο νοών νοείτω...).
• Πρώτη φορά είδα να κατηγορείται για "σεξισμό" γυναίκα!!! Διότι απεδείχθη ότι το διαφημιστικό βιντεάκι, που πυροδότησε τις αντιδράσεις δημιουργήθηκε από την Κία Παπαδοπούλου και περιείχε αυτοβιογραφικά στοιχεία, κατά δήλωσή της!
• Ακόμη και αν αποδεχθούμε ότι η διαφήμιση ήταν άκομψη, δεν υπήρχε κανένας λόγος να ακυρωθούν οι κρατικές χορηγίες του συνεδρίου, οδηγώντας το στην ακύρωση. Πώς είναι δυνατόν να προεξοφληθεί ο μη αποδεκτός επιστημονικός λόγος ενός συνεδρίου από μία διαφήμιση; Αντιλαμβανόμαστε τί προηγούμενο μισαλλοδοξίας δημιουργείται; 
• Είναι δυνατόν να υποβαθμίζεται ο επιστημονικός λόγος, εξισωνόμενος με τα ευφυολογήματα των ΜΚΔ, που άρθρωσαν άσχετοι με το αντικείμενο δοκησίσοφοι; Και μάλιστα εν μέσω προσπαθειών να πειστεί ο αδαής κόσμος να εμπιστεύεται τους επιστήμονες, στο θέμα της πανδημίας και των εμβολίων, αντί τον κάθε άσχετο, που καταθέτει γνώμη αντί για γνώση;
• Το άκρον άωτον της υποκρισίας ήταν ότι διαμαρτυρήθηκε ο "προοδευτικός" κόσμος πως το εν λόγω συνέδριο αντιλαμβανόταν την γυναίκα ως "εργαλείο" αναπαραγωγής, αλλά η αντιπρότασή του (διά στόματος Μπίστη) ήταν η εργαλειοποίηση των μεταναστών, προκειμένου να καλυφθεί το δημογραφικό κενό! Τότε δεν υφίσταται ρατσισμός και υποτιμητική αντιμετώπιση των κατατρεγμένων της Γης; Για πληρέστερη ανάλυση της θεωρίας αυτής (replacement migration / αναπληρωτική μετανάστευση) παραπέμπω σε παλαιότερο άρθρο μου.
  
• Είναι εξίσου υποκριτική η επιλεκτική ευαισθησία κάποιων κατ' επάγγελμα διαμαρτυρομένων. Ενόχλησε το συνέδριο γονιμότητος, ενόχλησε η πληρωμένη αφίσα για τις εκτρώσεις, στο μετρό Αθηνών, αλλά ούτε λόγος να γίνεται για την (θεσμοθετημένη) καταπίεση των γυναικών στον κόσμο του Ισλάμ! Και το Ισλάμ δεν είναι πλέον κάτι μακρινό, αλλά έχει εγκατασταθεί για τα καλά στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, μεταξύ των οποίων και η Αθήνα. 
• Σχετικό παράδειγμα επιλεκτικής αφωνίας των "δικαιωματιστών" η πρόσφατη καταγγελία 26χρονης Ελληνίδας, για επίθεση που δέχθηκε από 6 Πακιστανούς, η οποία έλαβε πολύ περιορισμένη δημοσιότητα. Μάλλον υπήρξε σύγχυση στο... "δικαιωματιστικό στρατόπεδο", λόγω συγκρούσεως συμφερόντων (υπεράσπιση των γυναικών ή υπεράσπιση μεταναστών;)...
• Μήπως η παρατηρούμενη επιλεκτική ευαισθησία, που αφήνει στο απυρόβλητο μετανάστες (και δη ισλαμιστές), σχετίζεται με χρηματοδοτήσεις ΜΚΟ και ΜΜΕ από κράτη του Κόλπου;

ΥΓ2:

Η πολιτική ορθότητα έχει φθάσει σε τέτοιο βαθμό υπερβολής, ώστε να εξοβελίζονται από τα αμερικανικά πανεπιστήμια μαθήματα κλασικών σπουδών (χαρακτηριστική η περίπτωση του Princeton, στον απόηχο του παραλογισμού του κινήματος BLM)! Έτσι, μάλλον, εξασφαλίζεται ότι λιγότεροι άνθρωποι θα έχουν την δυνατότητα να αντιπαραβάλλουν τις σύγχρονες ανερμάτιστες θεωρίες με την πραγματική σοφία του Αριστοτέλους και των ομοίων του... 

Για τον ιδιότυπο "πόλεμο" των οπαδών της πολιτικής ορθότητος με την σοφία των κλασικών έχει αφιερώσει σειρά άρθρων στην "Καθημερινή" ο Τάκης Θεοδωρόπουλος.

• Μήπως να θάψουμε τον Όμηρο; (25/08/2019)
  
• Γιατί εχθρεύονται τα αρχαία ελληνικά; (03/06/2021)
  
• Είναι ένοχοι οι αρχαίοι Έλληνες; (06/06/2021)
  
• Τέτλαθι κραδίη: Η κούραση της Δύσης (13/06/2021)
  

ΥΓ3:

Και μερικές χιουμοριστικές, αλλά εύστοχες, προσεγγίσεις της πολιτικής ορθότητος.

• Οι επιπλοκές της κατασκευής ενός χιονανθρώπου
• Πόσο κάνει 2+2;